روزنامه‌نگاری الکترونیکی چیست؟

سایبر ژورنالیسم

همایش علمی ‌ارتباطات و روزنامه‌نگاری الکترونیکی، به‌بهانه‌ روز جهانی ارتباطات، در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شده است . پیش از هر چیز ابتدا متن گزارش ایسنا را از این همایش بخوانید .
می بینید بیش از آنکه در باره روزنامه‌نگاری الکترونیکی صحبت شده باشد در باره جامعه اطلاعاتی ، کهکشان ارتباطی و شکاف دیجیتالی صحبت شده است شاید هم اشکال از گزارشگر ایسنا باشد که نتوانسته خوب گزارش کند فعلا من نسخه دیگری از محتوای مطالب مطرح شده در این همایش ندارم . اما اگز این گزارش درست باشد باید گفت متاسفانه ما هنوز در محافل علمی محض هم وقتی نوبت به بررسی پدیده های خاصی مثل سایبر ژورنالیسم می رسد سعی میکنیم در باره همه چیز از اینترنت گرفته تا جامعه اطلاعاتی تا شکاف دیجیتالی تا تلویزیون و رادیو و مطبوعات صحبت کنیم بدون اینکه اصلا روشن کنیم منظور ما از روزنامه‌نگاری الکترونیکی چیست ؟ تعریف آن کدام است ؟ انواع روزنامه‌نگاری الکترونیکی چیست ؟ تکنیکها و مهارتهای آن چه هستند ؟ و روزنامه نگار آنلاین چه ویژگی هایی دارد ؟
در واقع هر یک از ما راجع به اینترنت و جامعه اطلاعاتی هر چه می دانیم در نشستهای مربوط به آی تی مطرح می کنیم حال می خواهد موضوع نشست روزنامه‌نگاری الکترونیکی باشد ، روابط عمومی الکترونیک باشد ، جامعه اطلاعاتی باشد ، یا بحث در باره هر پدیده ارتباطی دیگر در فضای مجازی .
حالا می فهمم که چرا جای خالی روزنامه‌نگاری الکترونیکی در دانشکده های ارتباطات احساس می شود . ما در دانشکده های ارتباطات بیش از آنکه نیاز به حرفهای قلمبه و سلمبه و در سطح کلان و جهانی داشته باشیم نیاز داریم که الفبای روزنامه‌نگاری الکترونیکی را به دانشجویان بیاموزیم ، نیاز داریم که برای آنها کارگاههای عملی روزنامه‌نگاری الکترونیکی راه بیندازیم ، نیاز داریم که به آنها بگوییم چگونه می توانند روزنامه نگار آنلاین باشند . من امروز فرصت کردم کتاب یکی از اساتید ارتباطات در باره نگارش رسانه ای را بخوانم در بخش روزنامه‌نگاری الکترونیکی طی چند صفحه نوشته شده بود : در روزنامه‌نگاری الکترونیکی هم مثل روزنامه نگاری سنتی ابتدا خبرنگاران و روزنامه نگاران به دنبال تهیه خبر می روند بعد آنها رابه قسمت حروف چینی می فرستند که البته به جای حروف چینی سربی با کامپیتر چیده می شود بعد مطالب به صفحه بندی می رود و بعد به جای چاپ بر روی کاغذ بر روی اینترنت منتشر می شود .
خوب خود شما بهتر می توانید حدس بزیند که منظور ایشان از این نوع روزنامه نگاری در واقع تغییر فضای چاپ سربی به چاپ دیجیتالی است و نه روزنامه‌نگاری الکترونیکی چرا که در روزنامه‌نگاری الکترونیکی ، روزنامه نگار حتی حروف چین نیز هم هست ، صفحه بندی هم می کند ، برای تهیه خبر الزاما به محیط واقعی نمی رود ممکن است پشت اینترنت خبر تولید کند یا از طریق ایمیل مصاحبه کند یا یک میزگرد چت رومی ترتیب بدهد یا اطلاعات مقدماتی گزارش را از اینترنت سرچ کند یا متن فایل صوتی یا تصویری مصاحبه و گزارش خود را روی وب منتشر کند یا در متن گزارش بیاورد یا ضمیمه گزارش کند .
من فکر می کنم چون روزنامه‌نگاری الکترونیکی به طور عملی هنوز درک نشده کسانی هم که م یخواهند در باره آن سخن بگویند باید حداقل چند ماه این نوع از رونامه نگاری را تجربه کرده باشند . شما نمی توانید در باره وبلاگ مطلب بنویسید مگر اینکه وبلاگ نویس باشید . تئوری پردازی در باره روزنامه‌نگاری الکترونیکی نیز نیازمند کار حرفه ای کردن در این فضای مجازی است .

در همایش ارتباطات و روزنامه‌نگاری الکترونیکی مطرح شد:
شکاف دیجیتالی سبب شده است که روزنامه‌نگاری آنلاین دور از دسترس باقی بماند

خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران

همایش علمی ‌ارتباطات و روزنامه‌نگاری الکترونیکی، به‌بهانه‌ی روز جهانی ارتباطات، عصر دیروز در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار رسانه‌ی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این همایش که به همت انجمن علمی‌ ارتباطات دانشگاه تهران و مجمع صنفی نشریات دانشجویان کشور ترتیب یافته بود، دکتر علیرضا دهقان - عضو هیات علمی‌ دانشگاه تهران-، محمدتقی روغنی‌ها- عضو هیات علمی ‌دانشکده‌ی خبر-، ‌دکتر مهدی محسنیان ‌راد - عضو هیات علمی ‌دانشگاه امام صادق (ع) - و دکتر مسعود کوثری - عضو هیات علمی‌ دانشگاه تهران - به بررسی مزیت‌ها و چالش‌های روزنامه‌نگاری آنلاین پرداختند.

ابتدا دهقان به بررسی تکنولوژی و اجتماع در روزنامه‌نگاری الکترونیکی، پرداخت و اظهار داشت: جامعه‌ی اطلاعاتی نویدهای زیادی داده است؛ تکثر و تنوع رسانه‌یی، ترکیب رسانه‌ها و استفاده از مزایای هر یک به صورت همزمان و در کنار هم، دسترسی آسان، سریع‌تر و ارزان‌تر به اطلاعات و تامین نیازهای اطلاعاتی بر مبنای انتخاب‌گری و کاهش شکاف آگاهی میان کشورها و در درون کشورها از جمله‌ی این نویدهاست.

وی افزود: اما سوال اساسی این است که درنهایت این نوید‌ها تا چه اندازه واقعی است و تا چه اندازه به دسترسی غیرانحصاری به فرصت‌های سیاسی و اقتصادی یا به عبارت دیگر، مشارکت حداکثری شهروندان آگاه کمک می‌کند.

به گفته‌ی وی، تجارب کشورها، دو تجربه‌ی کلی را در مدیریت اقتصادی و سیاسی، نشان می‌دهد؛ دولت بسیار متمرکز و دولت حداقل (نماینده‌ی قدرت اقتصادی بازار)، مبتنی بر ویژگی‌های تصوری، جامعه‌ی اطلاعاتی را به نوعی اغراق‌آمیز، فریب‌دهنده و ابزاری همسو و در خدمت دولت می‌سازد؛ از این رو، پارادوکس جامعه‌ی امروزی، یافتن نقطه‌ی مطلوب در دو حد نهایی دولت حداکثر و دولت حداقل است.

به عقیده‌ی وی، در دنیای امروز، روزنامه‌نگاری الکترونیکی فرصتی را فراهم کرده تا با هزینه‌های کمتر در هر لحظه از اطلاعات، اخبار و رویدادهای مهم دنیا باخبر شویم؛ از این رو، روزنامه‌نگاری الکترونیکی یکی از مظاهر جامعه‌ی اطلاعاتی به شمار می‌آید.

وی در ادامه به دسته‌بندی روزنامه‌های آنلاین پرداخت و گفت: تعاملی بودن قدرت هایپرتکس و چند رسانه‌یی بودن از جمله مزایای روزنامه‌نگاری الکترونیکی است.

او افزود: روزنامه‌نگاری الکترونیکی، علاوه بر مزایایی که دارد، با مشکلاتی نیز مواجه است؛ به عنوان نمونه، شکاف دیجیتالی میان کشورهای پیشرفته و توسعه نیافته، سبب شده تا این نوع روزنامه‌نگاری همچنان مفهومی‌ دور از دسترس و ناشناخته باقی بماند.

این مدرس دانشگاه ا اشاره به آماری درباره‌ی دسترسی به اینترنت در سال 2002، گفت: بر اساس این آمار، میزان دسترسی مردم خاورمیانه به اینترنت حتی به یک درصد نیز نرسیده است، این در حالی است که در هر یک از قاره‌های اروپا و آمریکا، در حدود 30 درصد جامعه به اینترنت دسترسی داشتند.

در ادامه‌ی این همایش، محمدتقی روغنی‌ها، به مقایسه‌ی روزنامه‌نگاری در فضای‌ سنتی و مجازی پرداخت و افزود: روزنامه‌نگاری در فضای سایبر، دگرگونی عمده‌ای در حرفه‌ی روزنامه‌نگاری پدید آورده و تولید نگارش و توزیع روزنامه‌ها، دستخوش تحولاتی دور از انتظار شده است.

او افزود: روزنامه‌نگاری سنتی، اسیر قالب‌های زمان و مکان است؛ اما با پا به عرصه‌ نهادن روزنامه‌ی مجازی، بر این دو عامل بازدارنده که مانع از رقابت آنان با رسانه‌های صوتی و تصویری بود، چیره شد و حتی دغدغه‌های از دست دادن زمان انتشار خبر و توزیع روزنامه از میان رفته است.

این مدرس ارتباطات با اشاره به این که روزنامه‌های مجازی با خبرگزاری‌ها و شبکه‌های رادیو و تلویزیون برای کسب و انتشار سریع خبر رقابت می‌کنند، تصریح کرد: در این میان، روزنامه‌ی کاغذی باز هم جایگاه خود را دارد، این روزنامه‌ها ویژگی‌هایی دارند که رادیو و تلویزیون نتوانسته‌اند جایگزین آن شوند.

وی در پایان سخنانش خاطرنشان‌ کرد: حتی روزنامه‌های سایبر نمی‌توانند آن‌ها را از عرصه‌های رسانه‌های جمعی تاثیرگذار خارج کنند، از این رو روزنامه‌های سایبر جایگزین روزنامه‌های سنتی نمی‌شوند، بلکه در کنار آن‌ها قرار می‌گیرند و فضای اطلاع‌رسانی را تقویت کنند؛ البته نباید فراموش کرد که روزنامه‌نگاری آنلاین تا رسیدن به معیارهای واقعی خود در ایران، فاصله‌ی بسیاری داشته و به تربیت نیروهای متخصص در این حوزه نیاز دارد.

در ادامه، مهدی محسنیان‌راد به بررسی روش‌های ارتباطی در کهکشان دارمانی در کتاب ایران در چهار کهکشان ارتباطی پرداخت و گفت: ایران در تاریخ چندین هزار ساله‌ی خود، تحولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بسیاری را در حوزه‌های ارتباطات طی کرده است که با توجه به بستر اجتماعی و فرهنگی هر دوره از ویژگی‌های خاص خود برخوردار است.

وی با اشاره به این که ایران بعد از کهکشان شفاهی، وارد کهکشان جدیدی با نام دارمانی شده است و پس از آن وارد کهکشان گوتنبرگ می‌شوند، تصریح کرد: انتقال ‌پیام، تکثیر پیام، اقناع حقیقی، اقناع مجازی و فرصت از دست رفته‌ی هر یک در کهکشان دارمانی، مفاهیم خاصی خود را دارند که باید در لایه‌های تاریخی کشور به جستجوی آن پرداخت.

در ادامه مسعود کوثری نیز به بررسی روزنامه‌نگاری آنلاین به منزله‌ی یک میدان پرداخت و گفت: مساله‌ی اصلی در این است که جهان روزنامه‌نگاری، به گفته‌ی بوردیو، محقق ارتباطات به عنوان یک خرده جهان، چگونه عمل می‌کند و برآیند نیروها، بازیگران‌، منابع اطلاعاتی و مردم چگونه به پوشش خبری در آن‌ها منجر می‌شود.

وی افزود: در این میان، مهم است که روزنامه‌ها در چه مواقعی، ‌یک مساله را به خوبی پوشش می‌دهند و آن را به یک مساله‌ی اجتماعی که بر مسوولان اجرایی و مردم تاثیر می‌گذارد، تبدیل می‌کنند.

این مدرس ارتباطات ادامه داد: مدل ارایه‌شده، شامل چهار عنصر است که در تعامل با یکدیگر به پوشش یا پوشش ندادن خبری منجر می‌شود؛ روزنامه‌نگاران، منابع خبری و اطلاعاتی،‌ دیگر رسانه‌ها (تلویزیون و مجلات خبری) و مخاطبان، چهار عنصر اصلی در این مدل هستند.

به گفته‌ی وی در جهان روزنامه‌نگاری آنلاین نیز با همین مساله مواجه هستیم، اما متاسفانه به دلیل مشکلات این حوزه، این نوع روزنامه‌نگاری هنوز نتوانسته یک رویداد خبری را به یک مساله‌ی اجتماعی تبدیل کند.

وی افزود: قدرت ارجاع در روزنامه‌های آنلاین ما بسیار قوی نیست و در حقیقت شاهد هستیم بسیاری از وقایع پیرامونی، بدون آن که مورد توجه باشند، با یک پوشش سطحی، فراموش می‌شود.